Nederland en Polen slaan handen ineen tegen Russische Propagandamachine (deel 1)

Donderdag 10 september, zal minister van Buitenlandse zaken Bert Koenders, samen met zijn Poolse collega Grzegorz Schetyna, in Warschau een plan presenteren voor nieuw Europees Russischtalig nieuwsmedia-platform. Gericht om Russische desinformatie effectief het hoofd te kunnen bieden.

Het wordt spannend, want het is onduidelijk wat nu precies de bedoeling gaat worden van dit Rusisschtalige initiatief van Nederland en Polen. Waar de Europese Raad graag een “Russische desinformatie campagne” ziet, benadrukt men vanuit de EU dat het niet gaat om het produceren van contra-propaganda. Maar men wil paraat zijn om desinformatie vanuit Russische media effectief het hoofd te kunnen bieden.

De Russische propagandamachine

Het plan dat Koenders zal presenteren is het Europese antwoord op de Russische propagandamachine. De effectiviteit van de Russische media werd de afgelopen paar jaar overduidelijk zichtbaar tijdens de invasie van de Krim. Nieuws en sociale media toonden in grote weldaad de nieuw getekende landgrenzen en het toekomstbeeld van “Nieuw Rusland” (Novorossiya).

Ook nadat vlucht MH17 werd neergehaald, kreeg men te maken met een immense mobilisatie van desinformatie, en zwermde een leger van Russische internet-trollen uit, die bijvoorbeeld een internationaal nieuwsplatform zoals The Guardian met meer dan 40.000 comments per dag volledig platlegden. De BBC World Service klaagde eerder al dat de nationale nieuwszender Russia Today “de informatieoorlog aan het winnen is”. Overigens, ondanks het lagere Russische budget van $225 miljoen, ten opzichte van hun eigen BBC-budget van $375 miljoen.

Maar waar nemen we het tegen op?

De strategie van het Kremlin is helder: in de Russische informatie-strijd ligt de kern niet zozeer in het overtuigen van Russen (in binnen- of buitenland), of om geloofwaardigheid te verwerven. Maar juist om verwarring en wantrouwen te zaaien. Het Kremlin zet er ook niet op in om waarheid te verkondigen, maar juist om een nieuw stelsel van waarheid op te bouwen, met geheel eigen waardheden. En waar het ervoor waakt dat dit de waarheden zijn die mensen graag willen horen. De insteek van Ruslands grootste staatstelevisie-zender ‘Russia Today’ is erop gebrand om de kijker vast te houden, af te leiden en een consistente en paranoide wereld neer te zetten waarin Rusland onder druk staat van “anderen”.

De meeste Russen zijn volledig bewust dat hun nieuws volledig gekleurd is. Sterker nog, uit onderzoek blijkt dat tegenwoordig veel Russen een sterk leiderschap verkiezen boven een democratisch systeem met onafhankelijke en corruptievrij rechtsspraak.

Haalbaarheid?

Het is nog maar de vraag of Nederland hiertegen is opgewassen. Het ministerie van Buitenlandse zaken heeft eerder voor €500.000,- een haalbaarheidsstudie gedaan, waarvan de resultaten nog niet bekend zijn gemaakt.

Daardoor zijn er nog veel onduidelijkheden: welke resultaten wil men nu precies behalen? Wat voor reikwijdte men wil verkrijgen in termen van aantallen kijkers en luisteraars? De taakbeschrijving van het team dat met dit plan aan de slag moet, is ook uitermate wazig: men zal diverse media gaan monitoren en werken aan de ontwikkeling van communicatieproducten en mediacampagnes, gericht op het uitleggen van EU-beleid. Het gaat dus niet om een Russischtalige Europese nieuwszender. Maar om een aantal focuspunten in het plan: een pan-regionale nieuws-hub , een zogeheten “content factory”, een Media Excellence centre voor doelgroep –en marktonderzoek, een multi-donor basket-fund,,  voor langere termijn ondersteuning van media-initiatieven in de Russische Taal, en een coordinatie-mechanisme om de vier voorgaande focuspunten onderling af te stemmen.

Hopelijk horen we donderdag bij de presentatie van Minister Koenders meer over wat nu precies de bedoeling is. Wat de resultaten zijn die men wil behalen, welk publiek men wil bereiken, en met welke boodschap! En dus ook: hoe men de haalbaarheid van deze plannen nu zelf inschat.

Want de Russen aanpakken op het terrein van propaganda, dat is best dapper!

In deel 2 meer over de achtergrond en voorbereidingen van het Europese plan.